Co to jest pogrzeb humanistyczny?
Pogrzeb humanistyczny
Co to jest pogrzeb humanistyczny?
Pogrzeb humanistyczny – definicja i sens
Pogrzeb humanistyczny to ceremonia pożegnania, która koncentruje się na osobie zmarłej, jej życiu, dokonaniach i relacjach z bliskimi. Ma na celu uczczenie pamięci zmarłego w sposób indywidualny i osobisty. Taki pogrzeb to celebracja życia w całym jego bogactwie. W centrum takiej uroczystości stoi człowiek – jego wartości, pasje, relacje oraz wspomnienia go dotyczące.
Pogrzeb humanistyczny to odpowiedź na potrzeby osób, które chcą, aby ceremonia była znacząca i spersonalizowana. To forma pożegnania, która daje rodzinie i przyjaciołom przestrzeń do wspomnień i refleksji nad życiem osoby, która odeszła. Taka ceremonia najczęściej jest w pełni świecka, ale może być łączona z ceremonią wyznaniową albo tylko zawierać pojedyncze elementy religijne np. modlitwę lub pieśni.
Historia i rozwój pogrzebów humanistycznych
Pogrzeby humanistyczne wywodzą się z filozofii humanizmu, który koncentruje się na racjonalizmie, godności człowieka i jego indywidualnych wartościach. Pierwsze tego typu ceremonie zaczęły pojawiać się w XIX wieku w Europie Zachodniej, kiedy społeczeństwa coraz częściej rezygnowały z tradycyjnych obrządków religijnych. W XX wieku, zwłaszcza w krajach skandynawskich, Wielkiej Brytanii, Holandii, Niemczech, pogrzeby humanistyczne stały się popularną alternatywą wobec tradycyjnych ceremonii religijnych.
W Polsce humanistyczne ceremonie pogrzebowe są stosunkowo nowym zjawiskiem, ale zyskują coraz większą popularność wraz z rosnącą laicyzacją społeczeństwa i poszukiwaniem bardziej spersonalizowanych form pożegnania.
Elementy pogrzebu humanistycznego
Pogrzeb humanistyczny w porównaniu do innych form ostatniego pożegnania jest znacznie bardziej osobisty, można powiedzieć „skrojony na miarę”. Celebruje życie konkretnej osoby, w sposób dopasowany do indywidualnych potrzeb jej bliskich, a także tego, czego sama osoba zmarła sobie życzyła.
Dla pogrzebu humanistycznego charakterystyczne jest:
- Skupienie na celebracji życia zmarłego – jego historii, relacjach, pasjach – a nie tylko na żałobie i opłakiwaniu
- Indywidualny, spersonalizowany charakter – scenariusz pogrzebu tworzony jest zgodnie z życzeniami zmarłego (jeśli były wcześniej określone) oraz/lub jego bliskich.
- Obecność celebranta – prowadzącym ceremonię jest wyszkolony mistrz ceremonii humanistycznych, który dba o scenariusz i przebieg całej ceremonii, odpowiednią atmosferę, przygotowuje laudację i inne elementy.
- Osobiste rytuały/ Symboliczne gesty – związane z konkretną osobą i jej życiem, może to być zapalenie świec przez celebranta lub jej bliskich, wykorzystanie ważnych dla niej przedmiotów czy kolorów, wspólne symboliczne gesty wdzięczności.
Ceremonie humanistyczne a religijne
Różnice w stosunku do ceremonii religijnych
- Filozofia – pogrzeby religijne koncentrują się na życiu po śmierci i duchowym wymiarze odejścia, podczas gdy pogrzeby humanistyczne celebrują życie, które już się odbyło.
- Przebieg ceremonii – pogrzeby religijne odbywają się według ściśle określonej liturgii, natomiast każdy pogrzeb humanistyczny realizowany jest według indywidualnego scenariusza, dopasowanego do osoby, którą żegnamy. Jest w nim miejsce na osobista mowę o zmarłym, ważną dla niego muzykę czy inny wymiar sztuki, personalne elementy i rytuały. Żaden z tych elementów nie jest jednak obowiązkowy.
- Rola prowadzącego – zamiast duchownego, ceremonię prowadzi mistrz lub mistrzyni ceremonii, inaczej mówiąc celebrant/ka humanistyczny/a.
- Miejsce ceremonii – pogrzeby religijne odbywają się w kościele lub na cmentarzu, natomiast humanistyczne ceremonie pogrzebowe mogą odbywać się w różnych miejscach, bardziej tradycyjnych (na cmentarzu czy w sali pożegnań), ale też mniej oczywistych, za to dopasowanych do osoby zmarłej – w ogrodzie, nad jeziorem, w lesie, w galerii sztuki albo sali kinowej.
Zalety pogrzebów humanistycznych
Co daje pogrzeb humanistyczny?
Wybór pogrzebu humanistycznego niesie za sobą wiele korzyści:
- Osobista ceremonia – każdy pogrzeb humanistyczny jest unikalny i zaprojektowany pod kątem historii, indywidualnych cech i preferencji osoby zmarłej oraz jej bliskich.
- Brak sztywnych ram – pogrzeb może przyjąć dowolną formę, od bardziej tradycyjnej uroczystości po nowoczesne, artystyczne pożegnanie.
- Możliwość zaangażowania bliskich – uczestnicy mogą aktywnie uczestniczyć w ceremonii np. poprzez wygłaszanie wspomnień o żegnanej osobie, czytanie listów, wybór muzyki czy własnoręczne niesienie urny.
- Przestrzeń dla różnych przekonań – uroczystość taka jest bardziej inkluzywna i dostępna dla osób o różnych światopoglądach.
- Podkreślenie wartości życia – zamiast koncentrować się na śmierci, ceremonia celebruje to, co osoba zmarła wniosła do świata i po sobie zostawiła innym. W ten sposób pomaga tworzyć na nową więź ze zmarłą osobą.
Kiedy warto wybrać pogrzeb humanistyczny?
- Gdy chcesz mieć realny wpływ na to, jak będzie wyglądało pożegnanie bliskeij Ci osoby.
- Gdy chcesz uczcić życie zmarłego w sposób indywidualny i autentyczny, bliski jemu i sobie.
- Gdy zależy Ci na ceremonii o głębokim znaczeniu emocjonalnym i duchowym, ale nie w formie uroczystości religijnej.
- Gdy szukasz alternatywy dla tradycyjnych obrzędów, które wydają Ci się zbyt formalne lub nieodpowiednie dla Twoich wartości.